De bevolking van Japan wordt vaak voorgesteld als homogeen en uniek. Dat klopt niet. Ze is het resultaat van migratiestromen uit China, Korea en andere nabije streken.
Maar er is ook een zeer te onderscheiden bevolkingsgroep die afkomstig is van meer noordelijke streken, inzonderheid Noord-Siberië.
Veel mensen met interesse in de geschiedenis van Japan zullen al van hen gehoord hebben: de Ainu.
Ze waren behoorlijk verspreid over de Japanse archipel maar door de latere migratiestromen werden ze naar het noorden verdrongen. Vandaag worden ze vooral geassocieerd met het noordelijk eiland Hokkaidō.
Dat eiland maakt nog niet zo lang deel uit van Japan. Het werd geannexeerd in 1869.
De Ainu hebben een geschiedenis van meer dan 1000 jaar in de gebieden rond de Zee van Okhotsk (waarvan stukken momenteel Russisch grondgebied zijn).
Net als bij veel andere kolonies was de relatie tussen de inheemse Ainu en de kolonisten van het vasteland van Japan ingewikkeld en moeilijk, vooral onmiddellijk na de annexatie en tot de Tweede Wereldoorlog.
Na de decennia van acties kregen Ainu het Japanse staatsburgerschap en wettelijke rechten. Maar hiermee kwam een maatschappelijke verwachting om zich volledig te assimileren. Velen werden gedwongen tot huwelijken die hun keuze niet waren. ze moesten o.a. ook hun taal en erfgoed opgeven om in de Japanse samenleving te kunnen functioneren.
Velen besloten hun afkomst te verbergen. Zo is de Ainu-bevolking de afgelopen decennia drastisch afgenomen. Maar in de laatste decennia is het besef gegroeid dat het bewaren van de Ainu-cultuur erg verrijkend is. Daarom heeft de regering van Hokkaido talloze investeringen gedaan voor het behouden en bekend maken van de Ainu cultuur en tradities. De Ying Ying travelreis. Japan 'Out of the Box' bezoekt o.a. het Upopoy National Ainu Museum and Park en enkele 'Kotan'. Dat zijn Ainu woongemeenschappen.
Het juiste aantal Ainu vandaag zit officieel rond de 11.000. Maar het echte aantal ligt wellicht rond de 200.000. Mensen van Ainu-afkomst leven over heel Japan en houden vaak hun afkomst verborgen uit vrees voor discriminatie. Dat was namelijk jarenlang een feit. Ze veranderden hun naam en waar mogelijk ook hun uitzicht.
Maar het tij keert en mensen tonen steeds meer hun fierheid over hun afkomst. Jongeren leren weer de taal, cultuur en tradities van hun voorouders.
Enkele inspirerende mensen ondersteunen dit. Zo is er de Ainu-artiest Motoi Ogawa, geboren in Sapporo in 1972. Hij groeide op in een Ainu-gemeenschap en maakt prachtige Ainu-patronen uit papier. Die worden gebruikt voor allerlei accessoires. Hij is ook een bekend muzikant onder zijn artiestennaam ToyToy. Dat betekent 'Ziel van de grond'.
Maar lange jaren bleef hij worstelen met zijn afkomst en het 'anders zijn' in 'mainstream' Japan.
Een verblijf als 18-jarige in het veel zuidelijker gelegen Okinawa bracht daar verandering in. Ook daar spelen andere etnische invloeden en Motoi Ogawa voelde zich aanvaard en bevrijd.
Hij besefte door zijn verblijf daar ook dat muziek de makkelijkste brug kan vormen. Maar hij kende nauwelijks de liederen van zijn eigen volk. Bij thuiskomst besloot hij meteen het tij te keren, te beginnen met zijn grootouders. Hij voelde zich meteen een deel van zijn verborgen verleden en besefte dat de liederen die hem voorgezongen werden zeer bekend klonken van in zijn kindertijd. Hij bleek veel meer Ainu dan hij zichzelf had doen geloven. Maar diep vanbinnen zat de wrok tegenover de samenleving die hem zovele jaren gemarginaliseerd had. Nu begon de fierheid te jeuken.
Ogawa-ToyToy werd stilaan populair met zijn liederen en diverse Ainu-instrumenten. Aanvankelijk worstelde hij met de opkomende bekendheid. Het geld dat hij verdiende met zijn optredens, leidde tot overdreven alcoholconsumptie. In het besef dat dit geen goed pad was, legde hij zich toe op de papierpatronen. Eerst werden het muurdecoraties, dan T-shirts. Ogawa kwam in contact met ontwerpers en ambachtslieden uit geheel Hokkaidō. Vier decennia verder heeft Ogawa zijn vaste plaats verworven in de Japanse samenleving voor mode en design. Zoveel negativiteit werd omgezet in de prachtigste motieven die vlot overgenomen werden in de traditionele Japanse 'washi'-papierkunst.
Ogawa-ToyToy was zelfs op de Olympische Spelen van Tokio in 2020 de vertegenwoordiger van de Ainu-cultuur. Hij mocht ook reeds een TED-talk doen! Hij is het levende bewijs dat de klassieke Japanse cultuur en Ainu samen kunnen bestaan. Ogawa-ToyToy moest vele uitdagingen overwinnen. Maar mede dank zij hem zul je tijdens je reis met Ying Ying Travel veelzijdig kennis kunnen maken met Ainu.
Verneem alles over de Ainu-bevolking tijdens onze splinternieuwe rondreis Japan 'Out of the Box.
 |  |  |
